Hond opvoeden: negatieve bestraffing
De juist beloning motiveert je hond en is de sleutel tot een succesvolle training. In de omgangstaal wordt een beloning vaak gelijkgesteld met hondenvoedsel. In principe zijn er nog tal van andere mogelijkheden om een hond te belonen. Zo bekeken bezit het begrip positieve versterking een grotere neutraliteit.
Maar er wordt uiteindelijk wel hetzelfde mee bedoeld, namelijk alles wat de hond aangenaam vindt en hem ertoe aanzet het zelfde beloonde gedrag opnieuw te vertonen, alles dus wat hem in zijn correcte gedrag bevestigt.
Naast hondenvoedsel kan ook het samen spelen een gepaste beloning zijn, net zoals hem overdreven prijzen of een lichamelijke aanraking, bijvoorbeeld door hem te strelen. Het is daarbij wel belangrijk dat de hond de beloning ook als dusdanig ervaart. Je kunt je hond ook belonen door hem toegang te geven tot iets begeerlijks, nadat hij bepaald gewenst gedrag heeft vertoond. Neem ook de prikkels uit je omgeving op in je repertoire met beloningen, waardoor hij bijvoorbeeld na een succesvolle training naar zijn hondenvrienden mag. Hoe je zijn bereidheid om mee te werken kunt verhogen, hangt af van zijn persoonlijke voorkeuren. Dat is dus voor iedere hond anders en hangt ook af van de situatie.
Welke beloning de juiste is weet je hond het beste. Vraag het hem dus gewoon, hij is de kenner op het gebied van beloningen. Bied hem verschillende dingen aan en kijk wat de grootste indruk op hem maakt. Probeer uiteenlopende beloningen zeker in verschillende situaties uit en kijk eens hoe hij reageert. Je hond zou die beloningen zo interessant moeten vinden dat hij indien mogelijk verder daarvoor alles laat liggen. Dan wil hij ook inspanningen doen om de beloning te krijgen. Met de gepaste beloning kun je zijn bereidheid om mee te werken en te leren enorm vergroten.
De omgeving is een belangrijk criterium dat je in de gaten moet houden bij de keuze van de juiste beloning. Want iets wat hij in de ene situatie heel interessant vindt, kan hem in een andere situatie volledig koud laten. Een beloning kan alleen het gewenste effect hebben als ze bestand is tegen de afleidingen van de plaats waar je traint. De motivatie om de beloning moet dus groter zijn dan de motivatie om in te gaan op de afleidingen van de omgeving. Je kunt ook resoluut profiteren van de begeerde afleiding uit de omgeving. Beloon je hond door hem geregeld een los te laten rennen.
Voorbeeld: Je hebt het misschien weleens meegemaakt: thuis is je hond heel gemakkelijk te motiveren door hem te prijzen maar onderweg oogst je er geen succes mee. Daar is de afleiding te groot en wil hij misschien liever wat snuffelen of met zijn hondenvrienden spelen. In plaats van zich op zijn oefening te concentreren, staart hij alleen smachtend naar de andere honden. Dat is het ideale moment om hem te belonen met de verleidingen uit de omgeving. Wil je spelen, wel dat mag als je eerst deze kleine oefening met me doet. Als je dat een paar keer hebt gedaan en je viervoeter weet dat hij beloond wordt voor de training door met zijn hondenvrienden te mogen gaan spelen dan heb je een heel geconcentreerde en gemotiveerde hond. Ga na wat hij op dat moment tijdens de training het liefste wil en pas je beloning aan aan de wensen van je hond.
Doorslaggevend voor het succes van een beloning is in veel gevallen ook hoe vaak je hond toegang heeft tot het begeerde object of de begeerde actie. Als het een pleziertje is waar hij maar heel af en toe van mag genieten dan is hij er veel meer tuk op dan op voordurend terugkomende vanzelfsprekendheden. Dat je hem verbaal prijst vindt hij vermoedelijk niet zo sensationeel. Je praat tenslotte al de hele dag tegen hem. Maar wat te denken van een stukje gekookt vlees, kip of hondenworst, dat maakt veel meer indruk. Ook zijn lievelingsspeeltje, waar hij normaal gezien niet zomaar bij kan en dan alleen gebruikt wordt bij speciale trainingsonderdelen, heeft een groter effect dan de altijd voorhanden zijnde bal. Sommige honden zijn gewoonweg dol op spelletjes en die kun je op deze manier gemakkelijk motiveren. Andere honden zijn dan weer meer op voedsel gericht. Probeer verschillende varianten uit en test het effect voordat je een bepaalde methode kiest.
Voorts moet de beloning passen bij de trainingssituatie waarbij ze gebruikt wordt. Als je een rustige oefening doet zijn wilde spelletjes niet zo geschikt omdat ze voor opwinding en onrust zorgen. Verplaats het opwindende spel gewoon naar het eind van de training en zorg tijdens de oefening voor een minder afmattende beloning.
Bij onze training werken we in de eerste plaats met een beloning in de vorm van hondenvoedsel, omdat dat het meest praktische en makkelijkste is. Bij de anti trektraining maken we ook gebruik van prikkels uit de omgeving. Om te beginnen zal je hond leren dat hij zijn doel om verder te gaan of aan een struik te snuffelen kan bereiken, maar alleen als hij langzaam aan een loss lijn stapt, en voor het langzame wandelen krijgt hij er nog een mooie beloning bovenop. Zo maak je het langzame wandelen niet alleen aantrekkelijker maar gaat hij zich ook meer op zichzelf concentreren.
Oefening:
Als je niet zeker weet welke beloning je hond het liefste heeft dan moet je verschillende snoepjes testen, neem in elke hand een ander snoepje en laat hem ze alle twee zien. Waar gaat hij het eerste voor, dat staat dan in elk geval hoger aangeschreven. Kun je nog meer beloningen bedenken des te beter. Maak een persoonlijke lijst van 5 favorieten van je hond. Denk ook na over andere beloningen. Houdt je hond misschien van een bepaald speelgoedje, loopt je hond graag een stukje met je mee. Ook belangrijk is de manier waarop je hem het snoepje geeft. Misschien vangt hij het wel liever voor je op uit de lucht dan dat het gewoon aangeboden wordt, of jaagt hij het enthousiast na wanneer het over de grond gerold wordt. Noteer ook hoe je hond in de verschillende omgevingen op zijn beloning reageert, stel jezelf altijd de vraag waar wil hij wat het liefst.
De beloning moet volgen nadat je hond het gewenste gedrag heeft vertoond dat jij wilt versterken. Dat impliceert ook dat je de beloning niet van tevoren uit je zak mag halen. Als je hem eerst het snoepje toont en hij daarna het gewenste gedrag laat zien ben je hem niet meer aan het belonen, maar aan het lokken. Dat onderscheid speelt een beslissende rol in het leerproces dat we willen opstarten. In moeilijke trainingssituaties mag je hem dan wel weer af en toe lokken. Je kunt er bij wijze van uitzondering aan het begin van een oefening op terug vallen om de hond wat op weg te helpen en op het juiste spoor te zetten. Geef de beloning dus precies op het juiste moment, zodat ze het gewenste effect kan bereiken en de hond duidelijk maakt dat het zojuist vertoonde gedrag juist is en een beloning verdient.
Als je je hond bijvoorbeeld wil belonen omdat hij nog niet tekeer is gegaan tegen een andere hond, dan is het van het grootste belang dat je hem het snoepje geeft voordat hij van wal steekt, anders zou hij zijn beloning kunnen linken aan zijn geraas en niet aan zijn ontspannen gedrag daarvoor. Soms is het helemaal niet zo gemakkelijk het juiste moment te kiezen. Tegen de tijd dat jij het snoepje uit je zak hebt genomen en aan de hond hebt gegeven gedraagt hij zich misschien alweer anders. Op die manier zou je niet zijn rustige gedrag belonen maar juist zijn onrustige gedoe of zijn geblaf. Dat dilemma kun je overwinnen door een brugwoord te gebruiken. Dat woord, bij onze training is dit braaf, kondigt de beloning aan en bouwt een brug tussen het gedrag dat moet worden beloond en de eigenlijke beloning. Wanner je zo,n woord invoert, kun je sneller en doelgerichter reageren en zo beter het juiste moment vinden. Je kunt ook een akoestisch hulpmiddel gebruiken zoals de clicker waar over we later meer informatie geven.
Mijn hond moet toch niet naar mij luisteren omdat ik hem omkoop. Zulke verontwaardigde uitspraken horen wij bij het begin van de training heel vaak als we bij het thema beloning aankomen. Er is echter een groot verschil tussen omkopen en belonen, als ik mijn hond omkoop, dan laat ik hem de beloning zien voordat hij het gewenste gedrag vertoont en geef ik hem op voorhand al uitzicht op het lekkere hapje. Maar de beloning moet zo lang in je zak blijven totdat een bepaald gewenst gedrag wordt vertoond en komt pas dan tevoorschijn. Voor een beloning moeten werken is helemaal niet beledigend. Als mensen uiteindelijk zien hoe ijverig hun hond meewerkt mist de juiste beloning, laten ze hun bedenkingen varen.
